Wat is een hoogveen?
Een hoogveen is een landschap dat gevormd wordt door planten die leven van regenwater. Door de sponswerking ligt het waterpeil in het veen hoger dan het lokale grond- of oppervlaktewater en kan het veen boven het omliggende landschap uit groeien. Dit in tegenstelling tot laagveen, waar de veengroei aan het grondwaterpeil is gebonden.
Het is essentieel om te begrijpen dat een hoogveensysteem bestaat uit drie bouwstenen die sterk van elkaar afhankelijk zijn: de planten, het veenpakket en het water. Als één van deze bouwstenen verandert, zullen de andere bouwstenen mee veranderen en vindt er ontwikkeling óf aantasting van het hoogveenlandschap plaats.
Veenmossen spelen een sleutelrol in hoogvenen, omdat ze goed water vasthouden en zorgen voor de vorming van nieuw veen. Sommige soorten kleuren in de zomer en herfst prachtig rood.
Een intact hoogveenlandschap is opgebouwd uit verschillende onderdelen: één of meer zure hoogveenkernen, hoogveenranden en een lagg (overgangszone) naar het omringend landschap. De beschikbaarheid van water, voedingsstoffen en mineralen varieert sterk tussen de voedselarme en zure hoogveenkern en de voedselrijkere, meer gebufferde overgang (lagg) naar de omgeving. Deze verschillen (gradiënten) bepalen het voorkomen en de verspreiding van planten- en diersoorten in hoogvenen. Herstel en behoud van een compleet hoogveenlandschap met deze gradiënten is daarom essentieel voor de biodiversiteit van hoogvenen.
Vorming van hoogveen
Hoogveen wordt gevormd door ophoping van afgestorven, onverteerde plantenresten. Veengroei vindt plaats wanneer planten die op het veen groeien sneller bladeren, stengels en wortels produceren dan dat deze worden afgebroken. De snelheid van veenvorming is dus zowel afhankelijk van de productiviteit van de planten als van de afbraaksnelheid van het dode plantenmateriaal. Goed functionerende hoogvenen zijn het hele jaar door erg nat, waardoor afgestorven plantenmateriaal langdurig van de buitenlucht (zuurstof) wordt afgesloten en slecht verteert. Veenmossen zijn slecht afbreekbaar, vooral als zij in voedselarm regenwater groeien, en spelen een sleutelrol in hoogvenen.
Veen is meer water dan plant. Dit korte Engelstalige filmpje laat zien hoe venen ontstaan en waarom ze beschermd moeten worden.