Aamsveen

 

Beheerder Landschap Overijssel, particulieren
Provincie Overijssel
Gemeente Enschede
Oppervlakte 145 ha
Natura 2000 gebiedsinformatie www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/
Landschapsecologische karakterisering Restant van de rand van een veel groter komhoogveen dat aan de Duitse kant van de grens doorloopt. In Nederland ligt het Aamsveen hoog tegen de grens, loopt af naar de Glanerbeek en loopt weer op naar de stuwwal van Enschede waar het keileem aan de oppervlakte komt. In het hoogveen bestaat een afwisseling van veenruggen (niet verveend) en veenputten (wel verveend) overgaand in een zone met invloed van kwelwater met o.a. broekbos, gagelstruweel en nat heischraal grasland – overgaand in het bos langs de Glanerbeek. Aan de noordkant van het gebied is nog een overgang van het veen naar een dekzandrug met natte en droge heide. 
Huidige samenhang met de omgeving Gebied ligt vrij geïsoleerd, wel sluit het aan de Duitse kant aan bij het Amtsvenn en Hundfelder Moor. Vanuit het veengedeelte komt een overgangszone aan de westkant voor naar de stuwwal van Enschede met keileem – naar de Glanerbeek toe. Verbindingen naar andere natuurgebieden zijn er niet echt.
Vernattingsmaatregelen in de omgeving Aankoop landbouwenclaves in het veen vanaf jaren '90. Daar is geen ontwatering meer. Verschralingsbeheer van de graslanden of deels geen beheer meer waardoor daar nu bos ontstaat. In 2005/2006 is de drainagebasis van de Glanerbeek verhoogd door de aanwezige duikers te vervangen door drempels. De trajecten tussen deze drempels zijn inmiddels verzand waardoor de beekbodem aanzienlijk is verhoogd. De drainerende werking van de
beek is daardoor verminderd. Een aantal zijwaterlopen aan de westzijde van de Glanerbeek is verondiept tot aan maaiveld. Ook deze waterlopen hebben hun drainerende werking verloren. Aankoppeling van ruim 300 hectare in Duitsland op het stroomgebied van de Glanerbeek van eerder afgekoppelde gronden. Daardoor valt de beek vermoedelijk minder snel droog en zullen naar verwachting de laagste grondwaterstanden minder diep uitzakken en zal de duur van
de periode met hoge grondwaterstanden toenemen. Afdichting van de verduikerde grenssloot, die op veel plekken bleek te lekken en het herstellende hoogveen tegen de grens draineerde. Deze drainage is door het afdichten gestopt waardoor de (veen)grondwaterstanden vermoedelijk gestegen zijn.
Indicatie belangrijkste recente veranderingen vegetatie (hoogveendeel) In de vernatte delen zijn de Pijpenstrootjesvegetaties vervangen door vegetaties gedomineerd door Eenarig wollegras en/of open water. Eenarig wollegras, Waterveenmos en Fraai veenmos zijn sterk toegenomen sinds de maatregelen. Op de dammen is Adelaarsvaren en opslag van Berk en Vuilboom dominant. Echte hoogveenbultvegetatie (levend hoogveen) is op beperkt oppervlak aanwezig.
Levend hoogveen (situatie 2013 - Jansen e.a. 2014) Er is 1 locatie vastgesteld van 0,09 ha.
Uitgangssituatie en herstelstrategie 

Hydrologie
Stijghoogte toegenomen en schommelingen afgenomen na uitvoeren herstelmaatregelen. Daarvoor dus meer dynamiek, vaker droogvallen van veenputten en meer uitdroging en veraarding van het witveen.  Wegzijging via de verduikering van de grenssloot (hier is de gliedelaag doorsneden) en oppervlakkig naar het westen toe.
Restveentypering & sleutelsoorten
Restveen bestaat uit in meer en mindere mate veraard witveen van 0,5 tot 3 m dik. Gliedelaag is op de grenssloot na nog wel aanwezig. Zeker in de randzone veel voorkomen van Sphagnum palustre. De echte bultvormers zijn zeer spaarzaam aanwezig.
Herstelstrategie
Compartimenten met dammen van zwartveen, uitgevoerd in de jaren ’90. Geen specifieke strategie van vernatting, maar door hellende oppervlak komen alle vormen van vernatting (inundatie, plas-dras en drijftillen) voor in de compartimenten.

 

Momenteel loopt in het kader van het Natura 2000-proces nader onderzoek om beter inzicht te krijgen hoe het complexe systeem functioneert en welke maatregelen nodig zijn om het gebied te beschermen en weerbaarder te maken voor de toekomst.

Dammen in en rond het hoogveen Aanleg van dammen tussen de veenruggen in 3 fases – 1991, 1993 en 1995. Sawa-systeem van ruim 30 compartimenten. In elk compartiment op het laagste punt een overloop – duikerbuis – die wel bijgesteld zou kunnen worden. Planning was dit een paar jaar na aanleg bij te stellen op basis van de gerealiseerde waterstanden, dit is niet gebeurd. Daarna niets meer aan gedaan. In fase 3 is het noordelijk deel van het grenspad opgehoogd en dit werkt als een dam.
Technische aspecten constructie dammen Middenpad opgehoogd in 1985 (fungeert dan als dam) en daarna nog 2 keer opgehoogd met lemig zand (1991 en 1995/1996).
Dammenproject: 1160 meter aan dammen van zwartveen tussen de veenruggen in 3 fases – 1991, 1993 en 1995 (ruim 30 compartimenten). Tweede fase ook aanvoer van lemig zand voor de dammen. Fase 3: grenspad noordlijk deel opgehoogd met lemig zand.
Uitvoeringsaspecten dammen Ter plaatse van de dam werd de bovenste doorwortelde veenlaag (ong. 30 cm) opzijgezet waarna in het betreffende compartiment zwartveen werd gewonnen van onder de doorwortelde veenlaag. Er is altijd minimaal 75 cm zwartveen blijven zitten boven de gliedelaag. Daarmee werd de dam opgezet waarna de bovenste veenlaag weer werd teruggezet. Het zwartveen werd gewonnen waar de verwachte waterhoogte het grootst was (meestal oostzijde dam). Bij aansluiting aan de bestaande veenruggen is het veraarde veen van de veenrug verwijderd. In elk compartiment op het laagste punt in de dam een overloop (duikerbuis) aangelegd. De hoogte van de overlopen is in het veld bepaald en zou een paar jaar na aanleg bijgesteld worden op basis van de gerealiseerde waterstanden – dit is niet gebeurd. In tweede fase (meer noordelijke deel) niet alleen dammen van zwartveen maar ook met aanvoer van lemig zand (vanuit het Rutbekerveld). In fase 2 een paar oost-west lopende ruggen aangevuld met zand (10 meter totaal) en een aantal ontwateringssloten en slootjes langs veenruggen afgedamd en/of opgevuld met zwartveen. In fase 3 is het noordelijk deel van het grenspad opgehoogd (lemig zand vanuit het Rutbekerveld) en een verhoogd fietspad aangelegd in het noordelijk deel - dit werkt als een dam. Opzetten peil dus in 1 keer.
Effectiviteit van aangelegde dammen en kades Effecten heel groot, waardoor de schraallanden nu verzuren. Berkenopslag en uitbreiding Adelaarsvaren op de dammen blijft. Sturing was wel mogelijk, maar is niet uitgevoerd en lijkt ook niet nodig.
Afdammen en dempen van sloten en greppels  Tussen 1967-1984 sloten en greppels afgedamd. Middenpad en wandelpad opgehoogd. 
Instandhoudingsbeheer (terugkerend/blijvend) Maaien van de percelen heischraal grasland tussen het hoogveen en de Glanerbeek.
PAS-herstelstrategie voor het gebied http://pas.natura2000.nl/files/055_aamsveen_gebiedsanalyse_18-11-15_ov.pdf
Contactpersoon Harry Koster, Frank Meijer

 

Laatst gewijzigd op 14 september 2017.